Anadolu’da emperyalizme karşı bir Kurtuluş Savaşı veren Mustafa Kemal Paşa, eşzamanlı olarak Irak ve Suriye’de anti-emperyalist hareketlerin gelişmesine yardım etmiştir. Öyle ki, anti-emperyalist Araplar, Kemalist hareketin Suriye’de uzantısına “Harekat-ül Kemaliye” adını vermişlerdir.
Böylece İngilizlerin ifadesiyle Suriye’de adeta ‘Kemalizm Hayaleti’ dolaşmaya başlamıştır.
21 Aralık 1937’de, vefatından bir yıl önce, Suriye Başbakan’ı Cemil Mardam’la Ankara’da yaptığı görüşmede, Atatürk düşmanlarının asla gündeme getirmedikleri, şu çarpıcı sözleri söylemiştir:
“Ben bir millet mevcudiyetini kurtarmak için işe başlarken (…)bütün kuvvetimi ve kudretimi, yalnız bu imparatorluk içindeki Türk olan unsura hasretmek mecburiyetinde kaldım. Ancak ben bu işi yaparken çok emindim ki, asırlardan beri beraber yaşamış, dindaşlık yapmış insanlar ayrılamazlar. Yalnız imparatorluğun yarattığı birtakım yanlış anlamaların unutulabilmesi ve nihayet beraber yaşamış bu insanların birbirlerini anlayabilmesi için belli bir zaman geçmesi lazımdı”
“Türkiye Cumhuriyeti gayet açık konuşmak mecburiyetindedir. Ben söylüyorum ki, İslam alemi ve Suriye Milleti ve Devleti tamamiyle ve katiyen bağımsız olmalıdır. Bunu burada söylediğim gibi, Fransızların ve bütün dünyanın önünde tekrar etmek benim için şeref ve zevktir.”
“Fransızlar bu hususta bir takım hayali ve kaprisli yollara saparlarsa, korkarım ki netice aleyhlerinde olur. (…) Ben, Kemal Atatürk, söylüyorum ki, Türkiye Cumhuriyeti Fransa’ya bütün bu düşüncelerinin makûs olacağını gösterecektir. Bu cevap, yerinde maddi, yerinde manevi olacaktır.(…) Fransızlar akıllarını başlarına alsınlar. Benim için diplomasi meçhuldür. Benim için realite vardır. Bu olacak mı? Olmayacak mı? Benim makul olarak söylediğim şey olmalıdır. Çünkü ben makul olmayan bir şeyi hayatımda asla düşünmedim.(…) Hatay’ı bıraktım, bırakmayabilirdim. Fakat bıraktım, iki şey için bıraktım: Bunu açıkça söyleyeyim. Bir kere Suriye mevcudiyetini az çok kuvvetli bir hale koymak için. İkincisi; bir gün Türkiye ve Suriye birbirini anlayacaklardır. Bir gün makûs hareketler ortadan kalkacaktır. Biz Suriyelilerle kolaylıkla anlaşırız diye bakarım”
“Açık söylüyorum. Eğer Ekselans, yarın Suriye’ye ve Şam’a dönerlerse lütfen benim bütün Suriyelilere ve bütün dostlarımıza selamımı söylesinler ve açık olarak desinler ki, ben ve hükümetim sizin tam bağımsızlığınızı istiyoruz. Eğer Fransızlar engel olursa Fransızlara da söyleyecek sözlerimiz vardır. Ona da kefilim. Suriyelilerin ordusu yoktur. Fakat bizim ordumuz kâfidir. Söz veriyorum: icap ederse girerim ve sonra yine çıkarım. Temenni ederim ki, buna mecbur olmayalım. Katiyen bırakmam. (Fransızlar) Suriye’yi terk etmek istemiyorlar. Fakat terk edeceklerdir. Bir kere tutununuz, ordu yapınız.
Korkmayınız, bir şey yapamazlar. Kuvvet kullanmaz iseniz her şey yaparlar”
Ben söylüyorum ki, İslam âlemi ve Suriye milleti ve devleti tamamıyla ve katiyen bağımsız olmalıdır.
Kaynaklar:
Atatürk’ün Gizli Kalmış Musul Harekâtı s. 79, 90, 95-97.
Atatürk İle Allah Arasında s,400-424.
Atatürk’ün Bütün Eserleri, C.30, s. 120-122.
Atatürk’ün Bütün Eserleri, C.26, s. 144.
Atatürk’ün Bütün Eserleri, C. 8, s. 391.
Kaynak: internet seçkilerinden iktibas edilmiştir
Foto: Atatürk arşivi Atatürk Suriye’de
