Toprak reformu 1934 yılından itibaren gündeme alınmıştı. 1936 yılının Kasım ayında Türkiye Büyük Millet Meclis’inin açılış konuşmasında Mustafa Kemal Atatürk konuşmasını yaparken; “Toprak Kanununun bir neticeye varmasını, Kurultay’ın yüksek himmetinden beklerim. Her Türk çiftçi ailesinin geçineceği ve çalışacağı toprağa malik olması behemahal lazımdır. Vatanın sağlam temeli ve imarıbu esastadır.” Diyordu.
1936 yılının başı itibariyle büyük toprak sahiplerinin binde 25’i; ekilebilir toprakların yüzde ondördüne sahipti.
Diğer taraftan, Ege Bölgesinde iç kısmında yer alan Menderes ovasında, Adnan Menderes, babasından kalan 30.000 dönüm yüzölçümünde büyük bir çiftliğe sahipti ve soyadını da, çiftliğinin bulunduğu “Menderes ovasından” almıştı. Atatürk’ün önerisi ile Cumhuriyet Halk Partisi’ne alınmış ve aynı yıl (CHP) Aydın milletvekili olmuştu. CHP tarafından çıkartılması gereken bu yasadan dolayı, birtakım arkadaşlarıyla partisinden ayrılmıştı. Parti içi siyasette ilk kalkışma böyle başladı. Peki ne oldu da, CHP’den ayrılmışlardı?
1945 yılının mayıs ayında, Türkiye Büyük Millet Meclisine, söz konusu yasa önerisi sunuluyordu. “Tek Parti” döneminin yaşandığı bu tarihte, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Hükümet Başkanı da Şükrü Saraçoğlu idi. Önerilen yasanın amacı toprağı hiç olmayan veya yetersiz olan çiftçiyi toprak sahibi yapmak ve onları korumaktı. “Çiftçiyi Topraklandırma yasası, bazı milletvekillerince bir düzenleme maddesi daha kondu; bu maddeye göre “Topraksız veya az topraklı olan ortakçılar, kiracılar veya tarım işçileri tarafından işlenenen araziler, o bölgede dağıtımı esas tutulan miktarın kendi seçtiği yerde üç katı sahibinde kalmak şartıyla topraksız ve toprağı yetersiz çiftçi ve işçilere dağıtılmak üzere kamulaştırılabilir. Sahibine bırakılacak olan arazi 50 dönümden aşağı olamaz.” şeklinde, büyük toprak ağaları lehine de,”oldukça zararsız” bir biçimdeyi.
Ancak, 11 Haziran 1945 tarihinde kabul edilen 4753 sayılı “Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu-ÇTK-” yasası, Haziran 15 Haziran 1945 tarihli Resmi Gazetede yayımlandı. Yasanın TBMM’de kabul edilişi, yeni bir partinin doğacağının ayak sesleriydi. Yasanın bu şekliyle de kabul edilmesiyle, aynı zamanda büyük toprak sahibi de olan başta Adnan Menderes, Cavit Oral, Emin sazak ve Fevzi Karaosmanoğlu gibi büyük toprak sahiplerinin büyük tepkisiyle karşılaşıldı.
Böylece, başlangıçta CHP’nin Toprak Reformu ve dolayısıyla ekonomik düzenlemeler politikasına karşı oluşan muhalefet ile, engelenmeye çalışılan “Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu”, topraksız köylülere ve işçilerine hizmet edebilme amacıyla büyük toprak sahibi olan milletvekillerinin çıkışlarıyla hem işletilme imkânı bulamadı ve hem de, kanuna zaten başlangıçta karşı olan milletvekilleri tarafından siyasi bir harekete ve haliyle de bir menfaat ilişkisine dönüştürüldü.
1945 yılı Haziran ayında Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan, iktidar partisi olan CHP’nin Meclis Grubuna bir takrir -yazı- verdiler ve Türk siyasi tarihinde “Dörtlü Takrir” olarak anılan hareketi başlattılar. Aydın Milletvekili Adnan Menderes, İzmir Milletvekili Celal Bayar, İçel Milletvekili Refik Koraltan ve Kars Milletvekili Fuat Köprülü’nün öncülüğünü yaptığı bu muhalefet grubunun başı ve yeni kurulan Demokrat Partinin de ilk kadrosu oldu.
