“İngiltere patates çürüğünü iyileştirmeye çalışırken, çok daha yaygın ve ölümcül bir şekilde hüküm süren beyin çürümesini iyileştirmek için çaba gösterilmeyecek mi?”
‘Brain-rot’ (beyin çürümesi), Oxford Sözlüğü’ne göre 2024 yılının kelimesi seçildi.
İlk kez 1854 yılında Henry David Thoreau’nun ‘Walden’ adlı otobiyografik kitabında geçen ‘brain-rot’ (beyin çürümesi) terimi, toplumun karmaşık fikirlerini değersizleştirme eğilimini eleştiriyordu.
37 binden fazla okuyucunun oylarına göre belirlenen ‘beyin çürümesi’, özellikle çevrimiçi içeriklerin aşırı tüketiminin sonucu olarak zihinsel ya da entelektüel durumun bozulması, kişinin algılarının zayıflaması anlamında kullanılıyor. Düşük kalitede ve zihni zorlamayan ya da herhangi bir sorgulamaya yöneltmeyen içeriklerin aşırı tüketimini odağına alan bu terim, gelecek yılların kültürel ve teknolojik tartışmalarını belirleyebilir.
‘Walden’, yazar Henry David Thoreau’nun ABD’nin Massachusetts eyaletinde bulunan Walden Gölü kenarında geçirdiği iki yılını, orada kendine, doğaya ve topluma dair keşfettiklerini anlatır. ‘Ekonomi’, ‘Sesler’, ‘Kasaba’, ‘Yalnızlık’ gibi bölümlerden oluşan kitabın kapanış bölümünde geçen ‘beyin çürümesi’, Thoreau’nun yeni yerler, gelenekler, fikirler keşfetmeyen ve daralan zihinler için kullandığı bir imgedir. Thoreau, burada kişinin bazı ‘sınırları geçerek’ merak duygusunu pekiştirmesi ve basit bir hayat yaşamamak için gayret etmesi gerektiğini savunur: “Bir kamara yolculuğu yapmak istemedim. Onun yerine ana direğin önünde dünyanın güvertesinde gitmek istedim; çünkü ay ışığını en güzel dağların arasından görebilirdim”.
Yılın kelimesi ‘beyin çürümesi’, ‘Walden’da ifade edilenden farklı bir bağlama yakıştırılarak seçilse de Thoreau’nun uyarıda bulunduğu daralan zihin, sosyal medya akışlarını ‘kaydırırken’ uyuşan ve önüne çıkan içerikleri sorgulamayıp kabul eden kullanıcılara atıfta bulunuyor. Özellikle sosyal medyanın ana kullanıcıları olan Z ve Alfa kuşağı arasında yaygın olan bu terim, bu kuşaktaki kişilerin kendi internet alışkanlıklarını mizahi bir yoldan eleştirmelerine yol açtı. Walden Gölü kenarına taşındığında 27 yaşında, yani bugünün Z kuşağının yaşça en büyük kişileriyle yaşıt olan Thoreau, hayatı sadece gündelik biçimiyle, etrafa uyum sağlayarak, kâr elde etmeye çalışarak, geyik muhabbeti yaparak geçirmenin anlamsızlığını fark etmiş ve kendine doğayla iç içe olan bir mekân üzerinden yeni bir yol aramıştı. Bu doğrultuda, Z ve Alfa kuşağının benimsediği bu terim, günümüzün zincirleme içerik akışının karmaşasından kaçıp zihinlerini berraklaştırmaya çalışan, yeni bir sosyal medya kullanıcısı profiline işaret ediyor olabilir.
Kısa listedeki diğer kelimeler de yılın internet trendlerine göre seçildi. Jools Lebron adlı kullanıcının videosundan yola çıkan bir TikTok trendine dayanan ‘demure’ (ağırbaşlı), piyasadaki fiyatların talebe hızlıca uyum sağlaması anlamına gelen ‘dynamic pricing’ (dinamik fiyatlandırma), bir kişiye dair rastgele ya da kişisel bilgiler anlamına gelen ‘lore’, özellikle edebiyatta aşk ve fantazi türlerini birleştiren eserlere verilen isim ‘romantasy’ ve yapay zekâ tarafından hazırlanmış düşük kaliteli ve reklam amaçlı, spama benzeyen içeriklere verilen isim olan ‘slop,’ kısa listeyi oluşturdu.
Bir kadının işe giderken nasıl görünmesi gerektiğini “Very demure, very mindful” (çok ağırbaşlı, çok dikkatli) sözleriyle ironi yaparak anlatan TikTok fenomeni Jools Lebron’un bu videosu, özellikle vurguladığı ‘demure’ sözcüğüyle sosyal medyada hızla yayıldı. Jennifer Lopez ve Kardashian ailesi gibi çok takipçili ünlülerin de katıldığı akım, sade ve ağırbaşlı giyinişten toplumsal konulara dair eleştiriye kadar birçok konuya cevap olarak kullanıldı.
Oxford’un geçtiğimiz yıl için seçtiği kelime ise sosyal medya jargonunda ‘romantik çekicilik ve cazibe’ yani bir çeşit ‘şeytan tüyü’ anlamına gelen ‘rizz’ olmuştu. Cambridge Sözlüğü ise yine bir sosyal medya trendine atıfta bulunarak 2024 yılının kelimesini ‘Manifest’ olarak belirledi. Kökeni 1300’lü yıllara dayanan, Latince kökenli manifest ‘açık, belirgin ve bariz’ demek ancak son yıllarda kişisel gelişim ve spiritüalizm kapsamında gerçekleşmesi istenen dileğe zihinsel ve duygusal enerjiyle odaklanmayı ifade ediyor.
Kaynak: kapsül