1- Adli Yardım Tanımı
Kendi gücünü ve imkanlarını başka birinin iyiliği için kullanmaya yardım denir.[1] Adli, adaletle ilgili olan demektir.[2] Ekonomik zorluk çeken kişilerin belli şartları sağlamak kaydıyla dava masraflarının hazineden karşılanmasına adli yardım denir.
- Adli Yardımın Hukuki Dayanağı
Türk hukukun da adli yardım Hukuk Muhakemeleri Kanunun[3] da düzenlenmiştir. Keza Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Beyannamesi, Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Milletlerarası Sözleşme, Avrupa Temel Haklar Şartı ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesin de düzenlenmiştir.
- Adli Yardım Başvurusu Nereye Yapılır
Adli yardım başvurusu asıl talebin olduğu mahkemeye yapılır. Keza işin karara bağlanacağı mahkemeye başvuru yapılmaktadır. İcra ve iflas takiplerin de İcra Mahkemesine başvuru yapılır. Takip nerede yapılacaksa oranın icra mahkemesine başvuru yapılmaktadır. Somut olay da kanun yollarına başvuru yapılacaksa o zaman adli yardım başvurusu Bölge Adliye Mahkemesine yapılır. Aynı şekilde Yargıtay’a başvuru yapılmaktadır. Bu konu HMK madde 336 düzenlenmiştir.
- Adli Yardımın Kapsamı
Adli yardım talebin de bulunan kişi adli yardım kapsamın da;
-Tüm yargılama giderlerinden muafiyet,
-Tüm takip giderlerinden muafiyet,
-Yargılama için teminattan muafiyet,
-Avukat temini,
sağlamaktadır. Bu durum HMK madde 335 düzenlenmiştir.
- Adli Yardım Başvurusu Nasıl Yapılır
Adli yardıma başvurusu barolara veya mahkemeye yapıla bilinir. Somut olay da kişi adli yardım başvurusunu dava açılmadan önce barolara veya mahkemeye yapabilir. Aynı zaman da kişi dava açıldıktan sonra adli yardım başvurusunu barolara veya mahkemeye yapabilir. Burada ki mahkeme asıl talep veya işin karara bağlanacağı mahkeme olmaktadır. Kişi icra takipleri için adli yardım talebini icra mahkemesine yapabilmektedir. Burada ki icra mahkemesi icra takibinin yapılacağı yerde ki icra mahkemesi olmaktadır.
Kişi adli yardım başvurusunu adli yardım başvuru formunu doldurarak barolara veya ilgili mahkemeye verir. Aynı zamanda adli yardım başvuru formunun yanında, kimlik fotokopisi, gelir düzeyini gösteren belge vb. mahkemeye veya baroya sunması gerekmektedir. Bu şekilde adli yardım başvurusu yapılmaktadır. Adli yardım başvurusunun avukat eşliğinde yapılmasını tavsiye ediyorum. Çünkü uygulama da sıkıntı olabiliyor. Daha sonradan hak kaybınıza neden olabilir.
- Adli Yardıma Atanan Avukatın Ücretini Kim Öder
Adli yardımla atanan avukatın ücretini hazine ödemektedir. Başka bir anlatımla adli yardım başvurusun da bulunan kişi avukat ücreti ödemez. Bu durum HMK 340 düzenlenmiştir.
- Adli Yardım Başvurusu Neden Yapılır
Uygulama gerçek veya tüzel kişinin yargılama giderlerini karşılayacak maddi durumunun olmaması halinde adli yardım başvurusu yapılmaktadır. Bundan dolayı bir dava açmadan veya mevcut davanız da öncelikle bir avukata danışmanızı tavsiye ederim.
- Kim Adli Yardım Başvurusunda Bulunabilir
Adli yardım başvurusunu gerçek ve tüzel kişiler yapabilir. Uygulama da en çok gerçek kişilerin adli yardım başvurusu yaptığı görülmektedir. Burada ki tüzel kişiler, kamuya yararlı dernek ve vakıf olmaktadır.
- Adli Yardım Şartı
HMK madde 334: “ …gereken yargılama veya takip giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olan kimseler…” şeklinde düzenlenmiştir.
İlgili kanun maddesine bakıldığı zaman adli yardıma başvuru şartının somut vakıa da yargılama ve takip giderlerinin karşılayamamak olması anlaşılmaktadır. Başka bir anlatımla kişinin yoksul olması gerekmektedir. Bunu da belgelerle ispatlaması gerekmektedir.
- Adli Yardım Talebinin İncelenmesi
Bu konu HMK madde 337 de düzenlenmiştir. Somut olay da adli yardım talebini mahkeme duruşma yapmadan karar verebilir. Fakat talep olursa adli yardım talebinin incelemesi duruşmalı olarak yapıla bilinir. Yapılan adli yardım talebi mahkeme tarafından ret edildiğinde bunun sebebi belirtilir.
Somut olay da adli yardım talebi ret edildiğinde buna itiraz edile bilinir. İtiraz adli yardım talebini ret eden mahkemeye yapılmaktadır. Adli yardım talebinde bulunan kişiye talebinin ret edildiğine dair kararın tebliğ edilmesinden iki hafta içerisinde itiraz edebilir. İtirazı adli yardım talebinde bulunan kişi yapabilir. İtiraz yazılı olarak yapılmaktadır. Somut olay da adli yardım ret kararına karşı yapılan itiraz da, itiraz incelemesi sonunda verilen karar kesin olmaktadır.
- Adli Yardım Kaldırılır mı?
HMK madde 338: “ Adli yardımdan yararlanan kişinin mali durumu hakkında kasten veya ağır kusuru sonucu yanlış bilgi verdiği ortaya çıkar veya sonradan mali durumunun yeteri derecede iyileştiği anlaşılırsa adli yardım kararı kaldırılır.” şeklin de düzenlenmiştir.
İlgili kanun maddesine bakıldığı zaman bazı koşulların oluştuğu zaman adli yardımın kaldırılacağı düzenlenmiştir. Somut olay da bu koşullar adli yardımdan yararlanan kişiler mali durumu hakkında yanlış bilgi vermişse ve sonradan mali durumları düzelmişse olmaktadır. Başka bir anlatımla adli yardım alan kişinin ekonomik durumu düzelmişse veya ekonomik durumu hakkında yanlış bilgi vermişse bunlar anlaşıldıktan sonra adli yardım kaldırılır.
- Adli Yardım Talebinin Sonuçları
Adli yardım talebinin sonuçları adli yardım talebinin kapsamı ile aynı olmaktadır. Başka bir anlatımla adli yardım talebi alan kişi tüm yargılama giderlerinden muaf, tüm takip giderlerinden muaf, yargılama için teminattan muaf ve avukat ücretinden muaf olmaktadır. Aynı zaman da adli yardım daha önceki yargılama giderlerini kapsamaz.
Kaynakça
3 RG N. 27836 T. 4.2.2011 www.resmigazete.com.tr
