Çanakkale Boğazındaki düşman savunma hatlarına yapılan saldırıları araştırmayla görevli komisyon raporuna ilişkin bulgular
1919
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİ İZMİR TARİHİ ARAŞTIRMALARI-1
Birinci dünya savaşı dönemi İzmir tarihi araştırmaları Necmi Ülker’in 1983 yılına Askeri Tarih seminerinde sunduğu “İzmir Sancakkalesi ve şehitliği” [1]tebliğiyle başlamıştır.
2015 yılında Celal Öcal “Birinci Dünya Savaşında İzmir Savunması “ kitabını yayımlamış[2],
Maltepe Askeri Lise öğrencileri Rasim Kahraman,Fetullah Şahan’ın hazırladıkları “Çanakkale Savaşlarının bilinmeyen yönü ,Savaşın önsözü,İzmir Körfezi Müdafaası” Tarih projesi Tübitak yarışmasında ödül kazanmış[3],
XVIII.Türk Tarih Kongresin’de[4] “103 yıldır bilmediğimiz gerçek,İtilaf donanmasının İzmir’i işgal girişimi” tebliği sunulmuş,
“Dünya savaşından Kurtuluşa İzmir”[5] kitabı yayımlanmıştır.
TRT Haber “İzmir’in bilinmeyen destanı Sancakkale savunmasını” haber programını hazırlamıştır.[6]
Birinci Dünya savaşı dönemi İzmir tarihi ile ilgili çok önemli yeni bilgiye ulaşılmıştır. Avusturalya harp dairesi tarafından hazırlanan Çanakkale Boğazındaki düşman savunma hatlarına yapılan saldırıları araştırmayla görevli komisyon raporu İzmir Yenikale ile ilgili çok önemli fotografları içermektedir.
Birinci Dünya savaşı sonunda ilan edilen Mondros mütarekesi ardından Çanakkale ve İzmir’de bulunan Türk savunma mevzileri İtilaf güçleri tarafından işgal edilir. İşgalciler başarılı savunmamızın inceliklerini öğrenmek istemektedir. Bir heyet olarak Çanakkale,Gelibolu ve İzmir’de savaş alanlarında dolaşırlar. Mevzilerimizi toplarımızı ,araç gereçlerimizi,bataryalarımızı incelerler ve fotograf çekerler. Topladıkları bilgileri Gizlilik kaydı ile 1919 yılında yayımlarlar. Rapor gizlilik süresi bitiminden sonra Emre Alpaslan’ın dikkatini çeker ve bizimle paylaşır.Kendisine çok teşekkür ediyoruz.
Bu rapor Çanakkale ve İzmir’deki savunma mevzilerimizi anlatan en eski tarihi tespit olur. Zaman içinde Çanakkale ve İzmir’deki bulgularımızın envanteri olma özelliği de kazanır.
Gördüğünüz fotograflar İzmir’deki savunma mevzilerimizin 1919 yılındaki durumunu yansıtmaktadır.
Eser, İzmir’in Yenikale merkezli savunmasını ,Yenikale ve çevresinin tarihi savaş alanı olduğunu görmek istemeyen çevrelere cevap niteliğindedir. Sadece Çanakkaleyi değil İzmir de tanıtmaktadır.
İzmir ve Çanakkale tarihi savaş alanlarımızdaki Gazi toplarımız gerektiği gibi korunamamıştır. Bu durumun ilk sebebi 1919-1922 arasında kontrolun yabancılarda olduğu dönem ve Cumhuriyet döneminde süre gelen ihmal ve yasaklardır.
Rapor 1656 yılında inşa edilen İzmir Sancakkale’nin Birinci Dünya savaşı döneminde yaptığı büyük hizmetin de kanıtıdır.
Eser ,ilgilenilmediği için kayıp olan bir çok savunma mevzimizi tanıtan eşsiz belge niteliğindedir.Bugün yeri bilinmeyen “Bademlik,Çiftlik,Muin-i Zafer,Klizman, Zeytinlik, Yenikale” Gazi bataryalarımızın yerlerinin bulunması bu bilgilerle mümkün olacaktır.
Hicbir resmi kaynakta adından söz edilmeyen bu sebeple ,368 yıldır mechul kalan İzmir Sancakkale (YENİKALE) müze olarak halkın ziyaretine açılmalıdır.
CELAL ÖCAL
2-İzmir savunma haritası-(Soldan sağa) Pilav tepe,Çiftlik bataryası,Çiftlik iskelesi,Abdullah ağa çiftliği,Telemetre mesafe ölçer,Karakaya tepe,Bademlik bataryası,Kuşatma silahları,Hastane,Yenikale,Torpido,
3-İZMİR HAMİDİYE KALESİ YENİKALE ,Yenikale’nin krokisi Işık evi,(sol) Yedi adet 24 cm kısa Krupp topu,(sağ) Üç adet makinalı tüfek,(Solutıng batery ?),mazgallı taş duvar,sağda ve solda ahşap iskele,Kışla,Minare,boş alan,telgraf,yol.
4-İzmir’e yaklaşımlar engelleme işlemleri gösteriliyor (İZMİR SAVUNMASI)İngiliz M30 monitorünün(ek) ve Fransız Casablanca gemilerinin battığı yerler işaretli
5-Yenikalenin batısından genel dış görünüş.
6-İzmir Savunması İzmir Bataryaları- Mart 1915’deki deniz saldırısı sırasında yangın nedeniyle (kaleye) verilen tahribatı gösteren görüntüler.Fotografın üstündeki bilgiden bombardıman sonrası Yenikale’de yangın çıktığı anlaşılıyor.
7-Muin-i zafer bataryası-Bataryanın sağ tarafından batıya bakan görüntüsü.
8-İzmir Savunmasının havadan görüntüsü-Yenikale deki silah mevzisi.Maden deposu.Denizaltılara yakıt ikmali yapılıyor.
ı
9-Yenikale bataryasının batı yönünden genel görünüşü
[1] Necmi Ülker,İzmir Sancakkale’si ve Şehitliği,Askeri Tarih Seminesi 1983 Ankara
[2] Celal Öcal-1.Dünya Savaşında İzmir savunması,İleri Yayınları İstanbul 2015
[3] Rasim Kahraman,Fetullah Sahan,derece almışlardır.
[4] Celal Öcal-103 yıldır bilinmeyen gerçek,İtilaf Donanmasının İzmir’i işgal girişimi” tebliği.XVIII:Türk Tarih Kongresi Ankara
[5] Celal Öcal-Dünya Savaşından Kurtuluşa İzmir,2023 İleri Yayınları
[6] 15 mayıs 2021 TRT Haber.Youtube
