1-Topçu Yüzbaşı Süleyman Asaf MERCAN (Koratacı)
2- Harun TİRYAKİ Efendi (Dede)
3-Zekeriya TİRYAKİ
4-Dursun TİRYAKİ Kaptan “55 sefer ettİ Kuvayi Milliyeye”
5- Bayram Ali ÇEKMİŞ
6- Hasan ÇEKMİŞ
7-Yusuf ÇEKMİŞ
8-Ömer ÇEKMİŞ
9-Mustafa ÇEKMİŞ
10-Emin ÇEKMİŞ
11- Mehmet SARI (Keçeli)
12-Hacı Bayram SARI Kaptan
13-Mustafa ÇOLAKOĞLU (Kaptanı Derya Ateş Mehmet Salih Paşanın torunları)
14-Hüseyin ÇOLAKOĞLU
15-İshak SAKOĞLU Reis
16- TAFULİ Hamdi Reis (Özyurt)
17- TAFULİ Ali Bey Kaptan, Özyurt)
18- TAFULİ Harun Kaptan (Ali Beyin babası)
19-Hüseyin KARA
20-Cihali Zihni ALAN
21-Hacı Mustafa UZUN
22- İslam Kaptan
23-Abaza Kazım (Kemençeci)
24-Kör Ali (Fırtına Ali)
25-Gavur Ali
PORTAKALLIK MAHALLESİ
1-Miralay Mehmet Arif (Finci, Başkumandan Yaveri)
2-Aka Gündüz (Hüseyin Avni Finci, Malta Sürgünü)
3-Milis Yüzbaşı İpsiz Recep GÜRSES Emice (Emiroğlu)
4-Kara Emin GÜRSES (Emiroğlu)
5-Hamza GÜRSES (Emiroğlu)
6-İbrahim GÜRSES Reis (Emiroğlu)
7-Hüseyin YARDIMCI (Sofuoğlu)
8–Rıza YARDIMCI (Sofizade)
9-Hasan EKŞİOĞLU
10-Hüseyin EKŞİOĞLU
11-Besim ÖKSÜZ
12-Obur Ahmet GÜNGÖR
13-İbrahim KIZILOĞLU
14-Tahiroğlu Mustafa BEROZADE
BAĞDATLI MAHALLESİ
1-Hacı Hafız Hüseyin TAVİLOĞLU
2-Hacı Muharrem TAVİLOĞLU
3-Ahmet Bey TAVİLOĞLU
4-Mustafa TAVİLOĞLU Efendi
5-Ethem TAVİLOĞLU Efendi
6-Şaban KURUL (Halanın Şaban)
7-Rasim İBRAHİMREİSOĞLU
8-Rasim BAHADIROĞLU
GÜLBAHAR MAHALLESİ
1-Ali ŞAHİNOĞLU Reis
2-Osman ŞAHİNOĞLU Kahya
3-Mustafa ŞAHİNOĞLU Reis
3-Hüseyin ŞAHİNOĞLU Reis
4-Hacı Murat HAMİTOĞLU
5-Mehmet AKMEHMETOĞLU
MÜFTÜ MAHALLESİ
1-Mehmet MATARACI Efendi
2-Hakkı MATARACI Efendi
3-Hamza SALCI Kaptan
4-Kerim LAHANAOĞLU Reis
5-Murat DURMUŞ
6-Ferhat ÇELİK
PAŞAKUYU MAHALLESİ
1-Ahmet GÜVELİOĞLU Efendi
2-Memiş GÜVELİOĞLU Efendi
RİZE MERKEZ
(KALE ve PİRİÇELEBİ MAHALLESİ)
1-Mebus Osman Nuri ÖZGEN
2-Halit TUZCUOĞLU Ağa
3-Süleyman TUZCUOĞLU Efendi
4-Hüseyin TUZCUOĞLU Ağa
5-Şaban TUZCUOĞLU Efendi
6-Hakkı TUZCUOĞLU Efendi
7-Salih Zeki TUZCUOĞLU Bey
8-İbrahim GÜRDAL (Kale Mah.)
9-Hamdi TATOĞLU (Deniz Yüzbaşı)
10-İsmail Hakkı HAZIMOĞLU (Paşayan/Çarşı Mah.)
ÇAYELİ
1-Milis Binbaşı Hacıoğlu Mehmet Ragıp Efendi (Yıldırım) (Armutlu)
2-Takalar Kumandanı Ketencioğlu Hacı Yakup Ağa (Baba) (Balıkçılar)
3-Ketencioğlu Küfürkar Mehmet Reis (Balıkçılar)
4-Ketencioğlu İbrahim Reis (Balıkçılar)
5-Ketencioğlu İsmail Hakkı Reis (Balıkçılar)
6-Ketencioğlu Ahmet Reis (Balıkçılar)
7-Hafız Mustafa Reis (Demirhisar Köyü)
8-Mustafa Oğullarından Halim Reis (Demirhisar)
9-Mustafa Oğullarından Rıdvan Reis (Demirhisar)
10-Mustafa Oğullarından Harun Reis (Demirhisar)
11-Mustafa Oğullarından İlyas Reis (Demirhisar)
12-Uzun Mustafa Oğullarından Kolcu Mehmet Reis Demirhisar)
13-Uzun Mustafa Oğullarından Mustafa Reis (Demirhisar)
14-Salihoğlu İsmail Reis (Demirhisar)
15-Hafız Muharrem Efendi (Demirhisar)
16-Mehmet KOLCU Reis
17-Hüsnü KOLCU
18-Osman Saruhan Kaptan (Büyükköy)
19-İlyas PUTPUTOĞLU Çavuş (Pitoğlu)
20-Ali İŞ (İşler)
21-Yusuf İŞ (İşler)
ÇAMLIHEMŞİN
1-Mehmet DEMİRCİ
2-Kamil DEMİRCİ
3-Yusuf DEMİRCİ
HEMŞİN
1-Süleyman Sırrı KUMBASAR (Hodoçur)
2-Mehmet Necati MEMİŞOĞLU (Pilavdağı)
3-Aptullah MEMİŞOĞLU (Paşa)
4-HasanTahsin MEMİŞOĞLU Reis
5-Hüseyin MEMİŞOĞLU
6-Hasan Rıza MEMİŞOĞLU
7-Mustafa MEMİŞOĞLU
8-Sultan MEMİŞOĞLU
9-Rasim MEMİŞOĞLU
10-Kamil MEMİŞOĞLU
11-Rahmi MEMİŞOĞLU
12-Hemşinli Ahmet Reis
13-Kara Kemal (Yazıcı) (Karakol Cemiyeti)
14-Mustafa KAVRANOĞLU Reis
PAZAR
1-Ali TOPALOĞLU Ağa
2-Mustafa ALTINDİŞ Kaptan
3-Laz Hafız Muharrem Efendi
4- YETİMOĞLU (Grubu)
5-Laz Emin
6-Laz Şeref
7-Şükrü HASANOĞLU Reis
İYİDERE
1-Milis Yüzbaşı İlyas Sami KALKAVANOĞLU Bey
2-Milis Yüzbaşı Metozade Hüseyin Efendi
3-Ruşen KALKAVANOĞLU Reis
4-Rıza KALKAVANOĞLU Kaptan
5-Mehmet ALTIKANOĞLU Kaptan
6-İsmail ALTIKAOĞLU
7-İlyas ALTIKANOĞLU
7-Kansız Ali
ALİPAŞA
1-Nazım SİNANOĞLU Reis
İKİZDERE
1-Mehmet EKŞİOĞLU
2-Murat EKŞİOĞLU
3-İbrahim EKŞİOĞLU
4-Recep KÖSE
5-Osman KÖSE (Uzun Osman)
6-Dursun Ali TEVETOĞLU (Denizci Süvari)
7-İsmail Hakkı GENÇ
8-Mehmet GENÇALİOĞLU Reis (Ballıköy)
9-Kara Mustafa VELİOĞLU
10-Halim KOTOĞLU Reis (Ofli)
11-Kasım KOTOĞLU Reis (Ofli)
12-Civilioğlu Bayram Reis (Cimilli, Baba)
13-Civilioğlu İsmail Reis (Oğul)
GÜNDOĞDU
1– İbrahim YAVAŞİ Reis
2- Kara Mahmut Reis (Dede) (Hamidiye Mah.)
3- Ali KARAMAHMUTOĞLU Reis (Hamidiye Mah.)
4- Şükrü KARAMAHMUTOĞLU Reis (Hamidiye Mah.)
5- Mustafa HORDOLOŞOĞLU Reis (Kurtuluş Köyü)
6– Osman HORDOLOŞ (Kurtuluş Köyü)
7- Ali HORDOLOŞ (Kurtuluş Köyü)
8- Mehmet HORDOLOŞ (Kurtuluş Köyü)
9- Mustafa HORDOLOŞ (Kurtuluş Köyü)
10– Mesut YILDIRIM Dayı (Taşlık Köyü)
11– Mesutoğlu Zekeriya YILDIRIM (Taşlık Köyü)
12- Çimiş Hakkı ALKAN (Aktaş Köyü)
13- Mehmet AK Ağa (Akpınar Köyü)
14- Hacı İbrahim AK Efendi (Akpınar Köyü)
VELİKÖY
1-Şakir KOPUZ Reis
2–Mehmet KOPUZ Reis
3-Yusuf KOPUZ
4-Büyük Mehmet KOPUZ
5- Mahmut AGUN
6-Ali KANDEMİR
7-Mehmet KANDEMİR
8-Ali TAŞKIRAN
9-Mahmut TAŞKIRAN
10-Mehmet TAŞKIRAN
11-Osman GİRO
LİMANKÖY
1-Giritlioğlu Hacı Şakir Kaptan (Baba)
2-Giritlioğlu Mesut Reis
3-Giritlioğlu Ali Kaptan
4-Giritlioğlu Mustafa Reis
5-Giritlioğlu Emin Ahmet Reis
ULUCAMİ
1-Mamatioğlu Recep Reis (Menekşe)
YİĞİTLER KÖYÜ
1-Muharrem KABİL Reis
2-Hafız Muhittin KABİL Reis
3-Ömer EFENDİOĞLU
4-Aziz EFENDİOĞLU Reis
YENİKÖY MAHALLESİ
1-Ferhat MUSAOĞLU Reis
2-Rızvan MUSAOĞLU
3-Lazoğlu Mustafa Efendi
AZAKLI KÖYÜ
1-Osman Varlı Reis
2-Yahya Varlı Reis
GÜNEYSU
1-Şevki KANBUROĞLU (Adacami)
2-İbrahim OKUTUR
3-Emrullah AKTAŞOĞLU (Salarha)
4-Mustafa GÜVEN Kaptan
REŞADİYE MAHALLESİ
1-Şerif KAÇIRANLI Kaptan
KAVAKLI KÖYÜ
1-Yusuf ÖZTÜRK (Kamenit)
HAYRAT MAHALLESİ
1-İbrahim KAKŞİ
HAMZABEY
1-Mahmut DEMİRCİ
2-Musa DEMİRCİ
ÇİFTEKAVAK
1-Hürmet KEBAPÇIOĞLU
2-İsmail SABİT (Abdurrahmanoğlu)
TUĞLALI KÖYÜ
1-Hüsnü SANDIKÇI
BÜYÜKKÖY
1-Seyfullah YILANCIOĞLU
UZUNKAYA KÖYÜ
1-İsmail SABİTOĞLU
2-Ali NALBANTOĞLU Reis
SELAMET KÖYÜ
1-Kara Mehmet SALOĞLU
ARON
1-Mehmet ZURNACIOĞLU
KARADERE
1-Davut Kalkandelenli Çavuş
SÖĞÜTLÜ KÖYÜ
1-Temel HOŞOĞLU
KALKANDELEN KÖYÜ
1-Davut CAVAŞ
ÇAMLIBEL MAHALLESİ
1-Ali ARAPOĞLU Reis
2-Süleyman ARAPOĞLU Reis
YAĞLITAŞ (Yolbaşı) KÖYÜ
1-Ali UZUNOĞLU Reis
DEREPAZARI
1-Ahmet HACIÖMEROĞLU Efendi
2-Aziz HACIÖMEROĞLU Reis
3-Sabit HANTALOĞLU (Fethiye Köyü)
4-Rıza MORİOĞLU Reis
KAPLICA MAHALLESİ
1-Arslan KALAFAT
FINDIKLI
1-Ferit BİBEROĞLU
2-Hafız ŞAHİNAĞAOĞLU
3-Osman KOBALOĞLU
4-Tevfik KOBALOĞLU
5-Memiş SIÇANOĞLU
6-Halim HACISALİHOĞLU
7-Aslan HACISALİHOĞLU
8-Sefer CORDANOĞLU
9-ŞİŞMANOĞLU
ARDEŞEN
1-Hasan KÂHYA
ARHAVİ
1-Dursun ÇORBACIOĞLU
2-Hüseyin PANADOL (Kabara Köyü)
KUVVACI ARMATÖRLER
1) Tavilzade Mustafa Bey (Bağdatlı Mah.)
2) Tavilzade Hacı Hafız Hüseyin Bey (Bağdatlı)
3) Tavilzade Hacı Muhharrem Bey (Bağdatlı)
4) Tavilzade Ahmet Bey (Bağdatlı)
5) Kalkavanzade Ruşen Bey (İyidere)
6) Kalkavanzade Şükrü Kaptan (İyidere)
7) Kalkavanzade Rasim kaptan (İyidere)
8) Kalkavanzade Rıza Kaptan (İyidere)
9) Kalkavanzade İbrahim Kaptan (İyidere)
10) Sadıkzade Ruşen Bey (Derepazarı)
11) Sadıkzade Hüseyin Bey (Derepazarı)
12) Sadıkzade Fehmi Bey (Derepazarı)
13) Sadıkzade Aslan Nazım Bey
14) Himmetoğlu Hüsnü Bey
15) Himmetoğlu Yakup Bey
16) Efendioğlu Hacı Şükrü Bey (Trabzon)
17) Velioğlu Dursun Bey (Arhavi)
18) Velioğlu Mustafa Faik Bey (Arhavi)
19) Kırzade Şevki Bey
20) Tatarağazade Necip Bey
21) Reisoğlu Mustafa Kaptan (Bağdatlı)
22) Babaoğlu Ahmet Reis
23) Tahsin Kaptan
…
Mevcut kaynaklara göre 261 kahramanlarımın listesini yukarıdaki gibi yaptık. Mahallesini tespit edemediğimiz 24 kahramanımız kaldı. Gerçekte Haldoz (Portakallık) sahilinde taka limanından 800 milis takalara binip cepheye gitti. Sahilde kavağın altında 800 milis toplandı. Toplanma esnasında gece İpsiz Recep Emice’nin komşularında misafir oldukları mahallenin yaşlıları tarafından halen anlatır.
Bu listeyi düzenlerken, başta Rizeli Tarihçi Yazar İbrahim Balcı ağabeyimizin arşivinden yararlandım, büyük emek ona aittir. Gece gündüz telefonunu bize açık tuttu, kendisine özel olarak teşekkür ediyorum.
Kahramanlarımızı Mahalle ve Köylerine göre listeleme ve daha sonra bu listeleri afiş olarak her mahalle muhtarına hediye etme fikri bana (M.Morgül) aittir. Bu listeler ekleme ve düzeltmeye açık olmak üzere bir süre askıda kalacaktır.
Mahalle tespitinde emeği geçen; değerli ağabeyimiz Kenan Yanbeyoğlu (85), değerli Faik Bakoğlu, İslam Yıldırım, Yakup Özkan dostlarıma teşekkür ediyorum. Ayrıca, canlı kaynak olarak kendi kuvvacı dedeleri hakkında bilgi veren değerli İbrahim Çolak (70), Nezafet Çekmiş (95), Vasfiye Topçu (93), Cemil Aloğlu (85), Adnan Tiryaki (65), Reşat Demirci(70) ve Melih Topçu komşularıma teşekkür ediyorum.
Canlı kaynaklardan aldığım bilgileri listeye ekledim. Ancak kuvvacı töresine saygımızdan bazı öğrendiklerimizi biz de yazmayacağız. Örneğin İngilizlerin meşhur intikamcı özellikleri nedeniyle isimleri sır gibi saklanan bazı kahraman denizcilerimizi biz de vermeyeceğiz. Bu nedenle Malta’dan 18 tutsağı denizaltıyla kaçıran Karadenizli kaptanın adı bu listede yoktur. Bir kaynak kişi mesela, büyük dedesinin Napoli’den İstanbul’a yürüyerek geldiğini anlatır. Haliçte otelde ölü bulundu, der ve anlarsın Malta’dan kutlu yolcularını alıp Napoli limanına demirleyen gemidendir. Noktayı koyarsın.
İntikamcı İngilizlere karşı bu isimler bir milli sır olarak bugüne kadar saklanmıştır. O kahraman denizci dedelerimiz, doğmamış torunlarını İngiliz hışmından korumak için sırlarıyla birlikte hakka yürüdüler.
Bir örnek daha vereyim. Malta sürgünü dedem Aka Gündüz, 1932 de Milliyet gazetesine Malta’dan kaçırılışı anlatırken en sonunda gazetecinin esirleri “kaçıran” denizcilerin kim olduklarını sormasına karşılık; “Benim de öbür tarafa götüreceğim bir sırrım olsun” der.
Sırlarıyla gidenlere selâm olsun!
Burayı okurken “Kaçıran” denizcilere dualarımızı gönderiyoruz.
Biliyoruz ki İngilizler işgalde, Malta ve Karasu yenilgilerine sansür uyguladılar, yıllar sonra dahi yetiştirdikleri muhipleri eliyle düzmece davalar açtırarak intikam peşinde koştular. Kuyruk acılarını hiç unutmazlar. Örneğin, yetiştirdikleri İngiliz Muhipleri eliyle 2009’da açılmış düzmece bir davada “150 yıllık Ergenekoncuların davasıdır” dediler, denizci subaylarımıza kumpas kurdular, başlarına “Balyoz” indirdiler. Bu bir intikam mahkemesiydi. Tıpkı İzmir 1926 kumpası gibi. O davada 1908 devrimini, yani 2.Meşrutiyeti yapan İttihatçı kadroları yargıladılar. Atatürk’e sözde suikast girişimiydi dava konusu. Bu bir dedikodudan ibaret iken, yargıç, İttihat ve Terakkinin 1908 2.Meşrutiyet devrimini nasıl yaptıklarını, işgal altında İstanbul’da İngiliz karakollarını nasıl bastıklarını sorguladı. Böyle bir intikam davası İngiliz parmağı olmadan yapılamazdı.
100 yıl önce, geldikleri gibi gidenler bugün tefeci borsalarıyla yine borç vererek geliyorlar; mahallemizde Kuvayi Milliye anısına sit alanı olarak ilan edilmesini beklediğimiz sahilimizde kendilerine turistik hastane yapmayı planlıyorlar. Oysa Hz.Muhammed peygamberimiz bile Veda Hutbesi olarak çevrilen vasiyetinde “Dışarıdan borç almayın, alırsanız borç kölesi olursunuz” demiştir.
Bizler, Rizeli kuvvacıların torunları, Rize valilik makamına dilekçeler vererek;
Dedelerimizin İngiliz işgalcilerine karşı silahlarını kuşanıp takalara bindikleri bu sahilimizde yeniden İngiliz tefecilerini görmek istemiyoruz.
Sahilimizde yapılması tasarlanan şehir hastanesi girişimlerinin durdurulmasını ve bu sahilin sit alanı ilan edilmesini talep ediyoruz.
Biz, İngilizlerin ne kadar kindar olduğunu babalarımızdan dedelerimizden dinleyerek büyüdük. İşgal altında İngiliz karakollarından silah kaçıran ve yine İngiliz işgali altındaki Kocali Karasu’da Türklere yaşatılan mezalimi (soykırımı) “evliya” gibi koşup durduran kahraman dedelerimizin ruhunu incitecek bir girişimi durdurmalıyız.
Maske değiştirerek gelmeye hazırlanan İngiliz işgaline hayır diyoruz!
Onların kuvvacı dedelerimize besledikleri kin o kadar eskidir ki, buraya gelirlerse başımıza yeni ne çoraplar öreceklerini düşünmek bile istemiyorum.
Biz Rizeliler, yukarıda saygıyla andığımız ulu dedelerin torunları olarak, açıkladığımız tarihsel nedenlerle ve ayrıca hastaları gayrı sıhhi nemli ortama maruz bırakacağı için sahilde şehir hastanesi yapımına evet demiyoruz.
Eli kalem tutan her Rizeli, “….. sakıncaları nedeniyle sahilde şehir hastanesi projesinin durdurulması için gereğini arz ederim” diyen bir dilekçeyi tez elden valilik makamına göndermelidir.
Mahallesi Tespit Edilemeyen Rizeli Kahramanlar
1) Mahmut Kaptan
2) Mecit dayı
3) Hafız Keltoş Reis
4) Rizeli Abdullah
5) Çiro Ahmet
6) Rizeli Hasan Çavuş
7) İsmail Ağa’nın Şevki
8) İsmail Kaptan,
9) İzzet Çavuşun Tahsin
10) Kemençeci Hamza
11) Kör Bilal,
12) Kör Hasan
13) Mustafa Çavuş
14) Botçu Hafız Uzun
15) Reis Ferhat Onkizoğlu
16) Öznik Hüsnü
17) Parmaksız Ahmet
18) Hasan Sapçı
19) Şevki Reis
20) Şükrü Efendi
21) Haho Halim Reis
22) Şevki Kaptan (Pırlant)
23) Salih kaptan
24) Küçük Süleyman Reis
EK:
Canlı kaynağım Melih Topçu’dan bir anı:
Annesi anlatırmış. Mercanların kızıydı, Topçulara gelin olmuştu. Ninesinin Reşadiye’de sahilde evleri vardı; koskoca bir konaktı; eşi kaptandı, çift direkli yük gemisi vardı, başkalarının tek direkliyken onunki çift direkliydi. Aslen Kaçıran köyündendi…
İşte böyle bir canlı kaynaktan sonra, listedeki Kaçıran Şerif Kaptan’ın mahalle adını Reşadiye olarak düzelttim. Fakat, “Kaçıran” köyünün erkeklerinin denizci olarak o teknelerde çalışmış olacaklarını da aklıma not düştüm.