Adana tren istasyonu kalabalıktı. “Bir devir bitiyor, yenisine giriyoruz” diye mırıldandı, “Uzun bir yola daha çıkıyoruz, ama yayan değil!”

Tıslayıp duran lokomotifin yanından ayrılan memurlar bağırıyordu:

“On dakika sonra hareket ediyoruz, kimse kalmasın! Fazladan eşya almak yok! Fazlası olanı indireceğiz ona göre!”

Kumandan, pencereden dışarı bakıp uğurlamaya gelenlerle başını hafifçe öne eğerek vedalaşırken, Cevat Abbas’a son durumları sordu:

“Musul’dan haber var mı?”

“Kuvvetlerin bir kısmı Nusaybin ve Katıma şimaline doğru çekilmeye çalışıyorlarmış. Musul da İngilizlere teslim edilecekmiş.”

“Ya İskenderun?”

“Fransızlar limana çıkmış, Paşa Hazretleri!”

“Üçüncü Kolordu?”

“Belen’den Kırıkhan’a doğru çekilmiş.”

“Ali Fuat Paşa, Maraş’a silahları yollamış mı?”

“Evet, Paşa Hazretleri!”

“İstanbul’dan ne haber var?”

“Amiral Calthorpe, İstanbul’a gelip yerleşmiş. Onu Cevat Paşa karşılamış.”

“Bunu geç! Başka?..”

“İzzet Paşa istifa ettikten sonra Tevfik Paşa sadrazam olacakmış.”

“Bunu da duyduk, başka?..”

“Cemal Paşa da nazır oluyormuş.”

“Hangi Cemal Paşa?”

“4. Ordu kumandanı Mersinli Cemal Paşa!”

Başka soru sormadı. Birden Ezra istasyonu geldi aklına. Ordusu dağılan Cevat Paşa, masanın bir yanındaydı. Onun karşısında da, ordusuyla geriye gelip bir savunma hattı yapmaktan kaçınan Küçük Cemal Paşa!

Cemal Paşa’ya, “Benim ordumu da al ve bir tek ordu yapalım ve daha kuzeyde kuvvetli bir müdafaa hattı kurulsun” demişti. Onlar gülümsüyor, “Hususi tren bekliyoruz, Şam’a gideceğiz” diyorlardı.

“Akşama kalmadan Şam’a gidiyorlar. Orada bir iki gün bile kalmadan gidebildikleri yere kadar gittiler!” diye mırıldandı; “Yolları İzmir’den Moudros’taki Agamemnon zırhlısına, oradan da İstanbul’a çıkıyormuş. Bunları düşünmenin faydası yok artık! Şu camı açıp biraz hava alayım” diyerek yerinden doğruldu. *

Kumandan’a bakan Cevat Abbas, “İyi ki, Çanakkale boğazını sormadı. Yoksa çok üzülürdü” diye düşünürken, kalabalığın içinden Miralay Sedat Bey çıka geldi, Miralay Bahattin Bey’in yanında durdu.

Kumandan iki kolunu cama yaslayıp eğildi:

“Hava da pek sıcak! Şeria vadisini aratmıyor.”

“Evet Kumandanım!”

“Sedat kardeşim! Yıldırım Orduları Grubu’na seninle yedi gün kumanda ettik!”

Miralay Sedat Bey, “Nablus’tan çıkmıştık yola” dedi, “Şimdilik yürüyüşümüze bir nokta koyuyoruz.”

Kumandan, “Bugün 10 Teşrin-i Sani ve saat de 10… Uzun bir yoldu!” derken **

bir an durakladı. Lokomotif treni Adana’dan yavaşça ayırıyordu. Tren düdüğünün keskin sesini bastırmaya çalışarak sesini yükseltti Kumandan:

“O karanlıkta Şeria nehrini nasıl geçtiysek, bu karanlıktan da geçeriz! Bakalım bu yol bizi daha…”

Sesi Adana istasyonundan ayrılan tekerlerin çelik raylara vuruşu arasında dağılıp gitti. Yerine oturdu, başını cama çevirdi; yarım kalan sözünü içinden, “nerelere götürecek?” diyerek tamamladı.

Tren ovanın karanlığına yönelirken içinden, “Çare yok! Karanlığı yakmak için bir kıvılcım çakmalı!” dedi.

O sırada istasyondan kalabalığı iki yana iterek ilerleyen uzun boylu, iri yarı genç adam perondan raylara indi; ellerini beline koydu, karanlığa dalan son vagona hüzünle bakakaldı. Yanına gelen kısa boylu çelimsiz arkadaşına, “Tikveşli! Kaçırdık be yahu!” dedi.

Tikveşli Yaşar, elindeki fesini sağ yanına vurup duruyordu:

“Yahya Kaptan! Olacak iş mi be yahu? Musul’dan kalk gel! İki adım kala kaçır! Paşa’yla görüşemedik işte!”

Yahya Kaptan iri elini arkadaşının omzuna koyarak mırıldandı:

“Çare yok! Düşeceğiz yollara!” ***

*

Kumandan, Son Efe M. Kemal Atatürk’ün 10 Kasım 1918, saat 10’da karanlığı yakmaya başlayan kıvılcım 20 yıl sonra 10 Kasım 1938, saat 9:05’te söndü. 57 yılda 157 yıl yaşamıştı Kumandan. Türkleri yeniden uyandırmak için onlarca yıl sürdürdüğü savaş da onunla ayrılışıyla geçmişte kaldı. Tarihten 1918-1938 arası kesilip çıkarıldı.

Cumhuriyet Halk Fırkası’nı çürütenlerin öncülüğünde 1918 öncesine dönüldü. Ölümü göze alamayan Türkler köklerinden ve hatta ata dillerinden koptular ve sonunda savaşmadan yenildiler.

10 Kasım 2023

*Agamemnon: Çanakkale’yi denizden geçmek ve İstanbul’u elegeçirmek için saldıran İngiliz donanmasının başkumandan zırhlısıdır. 2022’de İzmir Belediyesinin “İzmir – Smyrna Kitap Fuarı”nda konuşma salonuna “Agamemnon” adı verildi. İzmir Belediye Reisi Tunç Soyer’di. Türk adalarını birer birer işgal edip asker çıkaran Atinalılara ses çıkarmayan Reis ve örgütleri, Atinalıların Akdenize döküldüğü 9 Eylül’ü ve 29 Ekim yıldönümünü “Barış” günleri diye sirtaki gösterilerine ve eğlence günlerine dönüştürmekten çekinmediler. “..nos” ya da “…iyos” ile biten Rumca adlar ölümüne savaşan Kumandan’ın askerlerinin yörelerinde bile büyük levhalara yazılarak Türk çocuklarının blinçlerine kazılıyor.

** 10 Teşrin-i Sani: 10 Kasım.

*** 58 GÜN- Mustafa Kemal ile Filistin’den Anayurdun Dağlarına, 4. Basım, s. 533-534