Doçentler genelde Üniversitede öğrenciler ile Orhun ve Yenisey yazıtlarını okurken orjinal yazıtlardan değil, genelde Orhun Fontuna çevrilmiş yazıtları okutuyorlardı, burdaki farklı tamgalar birden muhtemel olan tamgaya çevriliyordu veya birkaç kere aynı ünsüz ses değeri veren başka tamga kullanılıyordu. Yani ordaki orjinal Tamgayı genelde öğrenciler görmüyordu bile. Bu yüzden bu konu olmuyor genelde.Ben Almanya’da Türkoloji okuduğum üniversitelerde genelde Türk Tamga Yazısında okuma şekillerine güvenmeyip devamlı herşeyi sorgulamaya başlayınca birçok konuda farklı görüşlerin olduğunu farkına varmıştım. Genelde Türk Tamga Yazısı çözülmüş hiç sorun yok gibi bir varsayım var. Ama bir birçok konuda Türk Tamga Yazısında soru işaretlerin olduğunu gördüm. Kendimce en doğrusunu öğrenmek için o yazıtları bulabildiğimde orjinal olarak taş yazıtın fotoğrafı ile okumayı terçih ettim. Daha çok ilgimi çekiyordu ve bu farklı Tamgalar sırf bu şekilde göze batıyordu. Kendim bu yüzden bir methotoloji geliştirip Türk Tamga Yazıtlarını okumaya başladım. Özellikle bu farklı tamgalarda bu metod ile daha doğru sonuçlara varmak daha yüksek olasılıkdır diye düşünüyorum. Altay ve Hakkasya yazıtlarında uzman olan Şor asıllı bir Rus doçentim benim ilgimi görünce bana birçok yazıtın fotoğraflarına ulaşmamı sağladı ve çalışma şeklimi çok beğenip taktir etmişti. Uzman olduğu için oda genelde sırf orjinal yazıtlardan okuyordu. Bu açıdan bu yazıtlara gerçekten ilgisi olanlara tavsiyem buldukça orjinal yazıtların fotoğraflarından okusunlar.Baya çok sayıda bilinmeyen Tamgalar var. Bazıları yazarken eli kaymış olabilir veya 180 derece değişmiş olabilir. Ama bazı tamgalar bildiğimiz Türk tamgalarından çok farklı.Sırf bir tamga bakarak tahmin etmek doğru olmaz. Daha çok bilgi gerekiyor, bu gereken bilgiler bunlardır:-Nerde bu Tamga? Türk Tamga Yazısı olduğu kesin mi? Kesinse hangisi mesela Yenisey mi Orhun mu ve vs?-Kaç kere ve hangi bölgede bu tamga kullanıldı?-En çok hangi tamgaları andırıyor? Veya 2-3 tamganın birleşimi olabilir mi?Burda her muhtemel tamgayı ve ses değerini yazıp en mantıklısını ve öbür ihtimallerinide aslında bırakmak gerekir. İlerde araştıranlar yeni bilgiler ile farklı sonuçlara varabilir.-Bu tarz tamgalar olunca kaç tane yazıt varsa bulup okurken tahmin etmek daha doğru yol olur. Ne kadar çok örnekler varsa ve aynı ses ile mantıklı okuma mümkünse, doğru ses değeri olma ihtimali yükselir. Yani mesela birçok yazıtta da varsa ve aynı ses değeri ile anlamlı bir söz ortaya çıkıyorsa doğru olma ihtimali yükselir.-
Birde bu tamga yazıtta mı geçiyor yoksa tek başına mı?
Tek başına ise belki ses değeri yoktur ve bir boy, aşiret veya herhangi bir mensubiyet mührü gibi olabilir mi? Hangi bölgelerde var? -Birde kıyaslamalı dil okuduktan sonra, başka bir yöntem daha geliştirdim. Başka alfabelerde benzeri bir harf var mı diye bakmaya başladım ve hangi ses karşılığını verdiğine baktım. Bu genelde bilinmeyen tamgalar konusunda çok faydalı olmadı, genelde bilinen tamgalar ile ortaklıkların gözüme çarpmasına neden oldu. Zaten genel olarak bütün alfabelerin birbiriyile ortak yönlerinin olduğu dil biliminde kabul edilen bir görüş.Tüm bilgiler ile beraber daha sağlıklı ve doğru bir sonuç almak mümkün olur anca diye düşünüyorum. Bu Türk Tamga Yazısı hakkında yeni araştırma yapanlar içinde kısa ve faydalı bir makale olduğunu ümid ediyorum. Özellikle bu bilinmeyen tamgaların çözülmesi ile büyük soruları cevaplaya bileceğini düşünüyorum.Fotoğraf: Üniversitede zamanlarından bilinmeyen bir tamga ve sağ yukarda hangi tamga olabilir diye metodun ilk deneyleri.
Kaynak: Türk Halkları Medeniyetleri Vakfı / Zeki Şahingöz 15.12.21 Frankfurt
