Günümüzde Rusya Federasyonu içinde yer alan Tataristan’da yaşayanlar kendilerini “Kazan Tatarı” olarak nitelendirirken, Rusya’nın egemenliğindeki Kırım’da yaşayanlar ise “Kırım Tatarı” olarak ifade ediyorlar. Başkurdistan, Çuvaşiştan ve Tataristan bölgesinde yaşayanlar genelde “İdil Ural Tatarı”olarak adlandırılıyor. Özbekistan’da, Romanya’da ve Ukrayna’da da yaşayan Tatarların bir kısmı da Osmanlı’nın yıkılmasının ardından Türkiye’ye göç etmiştir. Türkiye’de daha çok Ankara’nın ve Konya’nın köylerinde, Kastamonu, Eskişehir ve Tekirdağ ile İstanbul’da (Fatih-Şehremini) ikamet ediyorlar. İstanbul’da Celal İçten’in başkanı olduğu Kırım Türkleri Derneği de en köklü Tatar Derneği olarak biliniyor.
“Çekik ve iri gözlerinden belliydi, Tatar olduğu”…
Ülkemizde bu tanıma uygun çok sayıda meşhur Tatar / Nogay Türkü bulunuyor. Orhan Gencebay, Cüneyt Arkın, Aydan Şener, Serdar Ortaç, Kartal Tibet, İskender Paydaş, Ece Seçkin, Suzan Avcı gibi… TRT’de program sunan Müge Anlı, tarihçi İlber Ortaylı, İhsan Oktay Anar, İlhan Mansız, Ersan İlyasova, Mehmet Günsür, Burçin Abdullah, Aziz Nesin, Yıldırım Demirören, Vehbi Koç ve Mustafa Ülker gibi onlarca ünlü de Tatar Göçmeni…
ORHAN GENCEBAY
Ünlü arabesk sanatçısı, besteci, ses sanatçıcı, şait, enstrümanist, aranjör, müzik yapımcısı, müzik direktörü ve aktör olan Orhan Gencebay, hem anne hem de baba tarafından Kırım Tatar Türküdür. Müziğe 6 yaşında, Rus konservatuvarı mezunu ve aslen Kırım göçmeni eski bir opera sanatçısı olan klasik batı müzisyeni Emin Tarakçı’dan keman ve mandolin dersleri alarak başlamıştır.
Müzik dünyasında ‘Orhan Baba’ olarak tanınan 1944 Samsun doğumlu Gencebay’ın gerçek soyadı “Kencebay”dır. Devlet Sanatçısı unvanına sahip olan Kencebay bugüne kadar 36 sinema filminde başrol oynadı, 400’nü kendisinin seslendirdiği 100*’den fazla bestesi bulunuyor.
CÜNEYT ARKIN
Yeşilçam’ın en popüler, en karizmatik jönlerinden Cüneyt Arkın Kırım’dan göç ederek Eskişehir’e yerleşmiş Nogay Tatarı bir ailenin çocuğu. Gerçek adı ise Fahrettin Cüreklibatur…
1937 doğumlu, Tıp doktoru
Cüneyt Arkın, aslında kendi ailesini çok fazla bilinmeyen “Güneş Ne Zaman Doğacak Filmi”nde anlatıyor. 1977 yapımı filmde, Kırım’dan zorla sürgün edilmiş bir Türkü canlandıran Cüneyt Arkın’ın Kırım’dan gelen babası Hacı Yakup Cüreklibatur, aynı zamanda İstiklal Savaşı gazisiydi.
SERDAR ORTAÇ
Belirgin çekik gözleriyle magazin aleminde “Japon” lakabıyla bilinen Serdar Ortaç tam bir Tatar Türkü. Ailesi Kırım’dan takalarla Karadeniz’i geçerek Kastamonu’ya yerleşmiş. 1970 doğumlu olan Ortaç, eleştirmenler tarafından Türk Pop müziğinin bir döneminin standartlarını belirleyen kişi olarak biliniyor. Müzik piyasasında beste fabrikatörü olarak bilinen söz yazarı ve besteci Ortaç’ın “Padişah”, “Karabiberim”, “Yaz Yağmuru”, “Gecelerin Adamı” şarkıları gibi onlarca şarkısı yılın sevilen şarkıları arasında yer aldı.
KARTAL TİBET
Türk sinema tarihinin en başarılı ve en sevilen aktörlerinden biri olan Kartal Tibet, Kırım’dan göç etmiş olan Tatar ailesinin bir ferdi. “Karaoğlan” ve “Tarkan” rolü ile gönüllerde taht kurarak meşhur olan Tibet,1938 Ankara doğumlu. Ankara’nın ilk özel tiyatrosu olan “Meydan Sahnesi”nin kurucularından olan Tibet, Altın Portakal Yaşam Boyu Onur Ödülü sahibidir.
AYDAN ŞENER
Türkiye’nin en güzel kadınlarından biri olan Aydan Şener hem anne hem de baba tarafından Tatar Göçmeni bir aileye mensup. Kendi ifadesine göre “büyük annesinin babası Kazan’lı, annesi ise Kırım Tatarı” Kazan, Ankara’nın ilçesi değil, Tataristan’ın başkenti. Sinema sanatçısı Aydan Hanım biraz değil, tam Tatar.
İSKENDER PAYDAŞ
Ünlü müzisyen aranjör, besteci, söz yazarı ve yapımcı İskender Paydaş bir başka Tatar Türkü göçmen. Sanatçının bir tarafı da Balkanlara uzanıyor. 1967 İstanbul doğumlu İskender Paydaş; Kosova, Makedonya ve Kırım’da kökleri olan bir ailede dünyaya geldi. Orkestra şefi olan babası Muhittin Paydaş‘ın evinde Lordlar grubunun provalarını yapmasından dolayı müzikle iç içe büyüdü. 3 yaşında davul ile, 5 yaşında piyano ile tanışan Paydaş, aynı zamanda orkestra şefi ve piyanist. 2017’de “Zamansız Şarkılar Senfonik” projesini üreten Paydaş, orkestrasına “yaylılar” ekleyerek doğu ve batı tınılarını bir arada harmanlayarak, pop aranjmanlarını senfonik düzenlemelerle seyirci ile buluşturmaya devam ediyor.
SUZAN AVCI
1937’de Bursa’ya göç eden Tatar ailenin bir kızı olarak Bursa’da dünyaya gelen Suzan Avcı’nın (Gerçek soyadı Bizavcı) annesi Kırım Tatarı, babası ise Kazan (Tataristan) Tatarı’dır. 1956 yılında başladığı sinema kariyerinde “wamp kadın” imajıyla tanınmış ve yüzlerce Yeşilçam filminde genelde kötü karakterleri canlandırmakla tanınmıştır.
ECE SEÇKİN
Kırım Tatarı aileye mensup olan 1991 doğumlu Ece Seçkin, müzik hayatına 3 yaşında piyano öğretmeni olan annesiyle birlikte başlamış. “Aman aman”, “Hoşuna mı gidiyor” şarkılarıyla ünlenen sanatçı 2013 yılında en genç “Altın Kelebek Ödülü”ne sahip…
(*) İsmail Cengiz, Avrasya Türk Dernekleri Federasyonu Gen. Bşk.
