1. Delil nedir
Bir kişiyi aradığı gerçeğe ulaştıran ize delil denir.[1] Kanıta delil denir.[2] tanıt, ipucuna delil denir.[3] Hukuki işlemlerde bir şeyi teyit etmeye yönelik kullanılan ipuçlarına delil denir.[4] Deliller somut olay da karar verilirken hangi ispatın dikkate alınması veya dikkate alınmaması gerektiğini belirleyen araçlardır.[5] Delillerin birçok çeşidi vardır. Bunlar belgesel delil, maddi delil, aklayıcı delil, suçlayıcı delil, uydurma delil olmak üzere beş tanedir.
2.Türk Hukukunda Delil
Türk hukuk sistemin de iki tane delil sistemi vardır. Birincisi kesin delil, ikincisi takdiri delildir.
2.1.Kesin Delil
İlgili kanun da düzenlenmiş ve koşulları belirtilmiştir. İlgili kanun da belirtilen koşulların varlığı halin de somut vakıayı kesin olarak ispat eden delil türüne kesin delil denir. Keza hakim bu delil türüyle somut olayı kesin olarak çözmüş olmaktadır. İlgili kanun da kesin deliller sınırlı olarak sayılmıştır. Kesin hüküm, senet, yemin kesin delil olmaktadır.
2.2.Takdiri Delil
İlgili kanun da düzenlenmemiş ve koşulları belirtilmemiştir. İlgili kanun da koşulları belirtilmediğinden dolayı somut olayı kesin olarak ispat etmeyen delil türüne takdiri delil denir. Takdiri deliller hakimi bağlamaz. Bundan dolayı somut olayda hakim takdiri delile dayanarak karar verirse bu durum da gerekçesini açıklamak zorundadır. Tanık, bilirkişi, süre, uzman görüşü, keşif takdiri delil olmaktadır.
3.Whatsapp ve Benzeri Mesajlaşma Uygulamalarında Edinilen Bilgilerin Hukuki Niteliği
Günümüz de teknolojinin gelişmesiyle Whatsapp uygulamasına herkes kolayca ulaşabilmektedir. Keza toplumumuz da yediden yetmişe herkesin kullandığı bir uygulamadır. Whatsapp uygulamasını herkesin kullanmasından dolayı mesajlar, videolar veya benzeri şeyler kaydedilip mahkemeye delil olarak sunula bilinir.
3.1.Delillerin Edinilme Şekilleri
Bir delilin nasıl elde edildiği önemli olmaktadır. Çünkü delilin nasıl elde edildiği, delilin hukuka uygun olup olmamasını belirlemektedir. Hukuka uygun olmayan yollarla elde edilen deliller hukuka aykırı delil kabul edilir. Hukuka aykırı deliller mahkemede değerlendirmeye alınmazlar. Mesela bir kişinin haberi olmadan sesinin kaydedilmesi veya fotoğrafının çekilmesi vb. hukuka aykırı delil olmaktadır. Kişinin haberi olmadan sesinin kaydedilmesi veya fotoğrafının çekilmesi hukuka aykırı yollarla elde edildiği için mahkeme de delil olarak kullanılmaz.
Hukuka uygun yollarla elde edilen deliller mahkemeye sunulduğu zaman mahkeme bu delilleri kullanır. Çünkü hukuka uygun yollarla elde edilmiştir. Mesela kişilerin resmi kurumlarda bulunan belgeler, senetler, sözleşmeler, uzman raporları vb. mahkemeye sunmaları hukuka aykırı olmamaktadır. Bu delilleri mahkeme mevcut yargılama sırasında kullanır.
3.2.Whatsapp Yazışmaları Hangi Durumlar da Hukuka Uygun Delil Olarak Kabul Edilir
Whatsapp yazışmalarının hukuka uygun delil olması için iki tane şartı sağlamış olması gerekmektedir. Birincisi somut whatsapp yazışmalarının taraflarından birisinin, whatsapp yazışmalarını mahkemeye delil olarak sunmak isteyen kişinin olması gerekmektedir. İkincisi whatsapp yazışmalarını bizzat kendisi kayıt altına almalıdır.
Başka bir anlatımla whatsapp yazışmalarını, yazışmanın tarafları mahkeme de delil olarak kullanabilirler. Uygulama da yaygın olarak kullanılan whatsapp gruplarında bulunan yazışmaları, belgeleri, videoları vb. mahkemede delil olarak kullanabilirler. Bunları whatsapp grubunda ki herkes kullanabilir. Whatsapp grubun da ki kişilerin grupta ki yazışmaları, belgeleri, videoları vb. mahkemeye sunulduğunda, bunlar hukuka aykırı delil olarak kabul edilmezler.
3.3.Whatsapp Yazışmaları Hangi Durumlar da Hukuka Aykırı Delil Olarak Kabul Edilir
Whatsapp yazışmalarının hukuka aykırı delil olması için bazı şartların oluşması gerekmektedir. Birincisi whatsapp mesajlarına sahibinin izni olmadan erişilmesi durumunda whatsapp mesajları hukuka aykırı delil olmaktadır.
İkincisi whatsapp mesajların da ekran görüntüsünü alıp, görüntü üzerin de oynama yapıldığı zaman hukuka aykırı delil olmaktadır. Başka bir anlatımla orijinal olmayan ekran görüntüleri hukuka aykırı delil olarak kabul edilir.
3.4.Hukuka Aykırı Deliller Dava da Kullanıla Bilinir mi
Türk hukuk sistemin de bulunan mahkemeler de hukuka aykırı deliller, delil olarak kullanılamaz. Hukuka aykırı deliller somut dava dosyasına sunulduğu zaman, mahkeme bu deliller yokmuş gibi davranarak yargılamaya devam eder ve kararını verir.
4.Whatsapp Mesajlarının Mahkemece Delil Olarak Kabul Edilmesinin Şartları
Whatsapp mesajlarının mahkeme de delil olabilmesi için öncelikle delilin, hukuka uygun yollarla elde edilmesi gerekir. Whatsapp mesajlarının mahkeme de delil olarak kullanılabilmesi için yazışmanın taraflarından birisinin yazışmayı mahkemeye delil olarak sunan kişinin olması ve whatsapp yazışmalarını bizzat kendisinin kayıt altına alması gerekmektedir. Keza kişinin özel hayatını ihlal etmemesi gerekir. Başka bir anlatımla KVVK uygun olmalıdır. Aynı zaman da delil mahkeme de ki maddi olayı ispatlamaya uygun olmalıdır.
- Whatsapp Mesajlarında İçerik Doğruluğu Nasıl Kanıtlanır
Somut olay da whatsapp mesajlarının muhtevasının doğru olup olmadığını öğrenmenin birçok yolu olmaktadır. Fakat öncelikle yukarı da bahsettiğim gibi whatsapp mesajlarını hukuka uygun delil olması için mesajları mahkemeye sunan kişinin mesajlarda taraf olması gerekir. Keza mesajları kendisinin kaydettiğini kanıtlaması gerekmektedir. Daha sonra mesajların içeriğinin kanıtlanması icap etmektedir.
-Bilirkişi incelemesi: Uygulama da en çok kullanıla yöntem budur. Mevcut whatsapp mesajlarını alanın da uzman bilirkişi incelemektedir. Bilirkişi yaptığı inceleme sonucun da mesaj içeriklerinin doğru olup olmadığını onaylamaktadır.
-Cihazın aslı ve yedeği: Mevcut whatsapp mesajlarının bulunduğu telefon ya da whatsapp mesajları tablet vb. hangi cihaz da bulunuyorsa, bu cihazların aslı varsa aynı zaman da yedekleri uzmanlar tarafından incelenir. Bu şekilde whatsapp mesajlarının içeriği doğrulanmış olur.
-Ekran görüntüsü ve diğer delillerle destekleme: Uygulama da ekran görüntüsü whatsapp mesajlarının içeriğinin doğrulanması için kullanılır. Fakat tek başına yeterli ve sağlıklı bir yöntem değildir.
-Tarafların beyanı: Mevcut whatsapp mesajlarının tarafları söz konusu whatsapp mesajlarının içeriğinin doğru olduğunu söylerlerse, bu durum da whatsapp mesajlarının doğruluğu kanıtlanmış olmaktadır.
6.Whatsapp Mesajları Hangi Davalarda Delil Olarak Kullanılır
Türk hukuk sistemin de whatsapp mesajlarının hukuk ve ceza davaların da delil olarak kullanılabilir. Uygulama da hangi tür davalarda delil olarak kullanıldığını ve mahkeme tarafından delil olarak kabul edildiğini tek tek inceleyeceğiz.
6.1.Whatsapp Yazışmaları Boşanma Davasın da Kullanılır mı
Günümüz de boşanma davaları çok yaygın olmaktadır. Bu herkes tarafından bilinen bir gerçektir. Uygulama da whatsapp mesajları boşanma davaların da delil olarak kullanıla bilinir. Özellikle zina, şiddetli geçimsizlik vb. nedenler ile açılan boşanma davalarında çok kullanılır. Fakat hukuken geçerli olması için bazı koşullara uyması gerekmektedir.
Birincisi whatsapp mesajlarının hukuka uygun şekilde elde edilmiş olması gerekir. İkincisi whatsapp mesajlarının her iki eşin de rızasıyla kaydedilmiş olması gerekir. Başka bir anlatımla eşlerin ikisinin de whatsapp mesajlarının kaydedilmesine razı olması gerekir. Somut olay da whatsapp mesajlarının kaydedilmesine eşlerden birisinin rızası yoksa, bu durum da mahkeme tarafından whatsapp mesajları geçerli delil olarak kabul edilmez.
Keza mahkemeye sunulan whatsapp mesajlarının güvenirliliği, orjinal olduğu vb. kriterler mahkeme tarafından ehemmiyet arz etmektedir. Bunu mahkemeye delil olarak sunan tarafın kanıtlaması gerekir. Aksi halde orijinal olmayan whatsapp mesajları mahkeme tarafından delil olarak kabul edilmezler.
6.2.Whatsapp Mesajları Alacak Davaların da Kullanılır mı
Türk hukuk sistemin de sınırı aşan para alacakların da ispatın senetle yapılması gerekmektedir. Böyle durumlarda mahkemede sadece whatsapp mesajıyla alacağı ispatlamak mümkün olmamaktadır. Bu durumlar için ilgili kanun da istisna bir hal düzenlenmiştir.
HMK madde 199: “ Uyuşmazlık konusu vakıaları ispata elverişli yazılı veya basılı metin, senet, çizim, plan, kroki, fotoğraf, film, görüntü veya ses kaydı gibi veriler ile elektronik ortamda ki veriler ve bunlara benzer bilgi taşıyıcıları bu kanuna göre belgedir.” şeklinde düzenlenmiştir.
İlgili kanun maddesi dikkate alınarak bakıldığın da whatsapp mesajları söz konusu alacağın varlığı veya yokluğu konusun da açık ve net olarak bilgi veriyorsa, bu durum da whatsapp mesajları delil olarak mahkeme tarafından kabul edilir.
6.3.Whatsapp Mesajlarının İş Davaların da Kullanılır mı
Uygulama da whatsapp mesajları iş davaların da delil olarak kullanılmaktadır. Fakat söz konusu whatsapp mesajlarının iş mahkemelerinde delil olarak kullanılabilmesi için bazı koşulları sağlaması gerekmektedir.
Birincisi whatsapp mesajlarının hukuka uygun şekilde elde edilmiş olması gerekmektedir. Eğer whatsapp mesajları hukuka aykırı şekilde elde edilirse iş mahkemesin de delil olarak kullanılmaz. Çünkü KVVK aykırı bir durum söz konusu olmaktadır. Başka bir anlatımla kişisel verilerin ihlali olmuştur. Yargıtay’ın bu konu da birçok kararı vardır. Hülasa Yargıtay işçilerin whatsapp da mesajlaşmaları yapılan işin yapılmasına engel durum teşkil etmiyorsa bu durum da işveren, işçilerin rızaları olmadan bu mesajlara ulaşamaz. Eğer işveren, işçilerin rızası olmadan whatsapp mesajlarına ulaşırsa hukuka aykırı delil olur ve mahkeme de delil olarak kullanılamaz.
Somut olayda işçilerin araların da whatsapptan mesajlaşmaları yapılan işin yapılmasına engel oluyor vb. durumlar söz konusuysa, bu whatsapp mesajları iş akdinin feshinde delil olarak kullanılır. Keza işçilerin aralarında yaptıkları whatsapp mesajlaşmaları iş ilişkilerini kötü etkiliyorsa bu durum da iş akdinin feshi söz konusu olabilir. Yargıtay bu konu da iş akdinin feshi kararını hukuka uygun olduğunu birçok kararında belirtmiştir.
6.4.Whatsapp Mesajlarının Ceza Davaların da Delil Kullanılması
Uygulama da whatsapp mesajları ceza davaların da delil olarak kullanılır. Fakat söz konusu whatsapp mesajlarının ceza mahkemelerin de delil olarak kullanılması için bazı koşulları sağlaması gerekmektedir.
Birincisi whatsapp mesajlarının hukuka uygun olarak elde edilmesi gerekmektedir. Aksi takdir de ceza mahkemeleri whatsapp mesajlarını delil olarak kabul etmezler. Söz konusu whatsapp mesajlarının içeriğin de suç vb. şeyler bulunuyorsa bu durum da whatsapp mesajlarını korumak için savcılıkta veya karakol da tutanak tutulması gerekir. Başka bir anlatımla whatsapp mesajları silinebilir veya yok olabilir bundan dolayı whatsapp mesajlarının ilgili brimler de tutanak altına alınması icap eder.
Somut olay da kuvvetli şüphe söz konusuysa bu durum da savcılık veya mahkeme kararıyla whatsapp mesajlarına savcılık veya mahkeme kararıyla ulaşıla bilinir. Keza somut olay da başka bir delil yoksa whatsapp mesajları savcılık veya mahkeme kararıyla çıkartıla bilinir.
7.Mahkeme Whatsapp Mesajlarını İsteyebilir mi
Türk hukuk sisteminin uygulamasın da her türlü mahkeme whatsapp mesajlarını ve whatsapp kayıtlarının tamamını isteyebilir. Fakat whatsapp programının sahibi Türkiye de ki bir şirket değildir. Keza şirketin Türkiye de bir temsilciliği yoktur. Bundan dolayı şirket whatsapp kayıtlarını vermezse mahkeme şirkete bir yaptırım uygulayamaz.
Uygulama da whatsapp programının sahibi olan şirket özel hayatın ihlali olduğunu iddia ederek, whatsapp mesajlarını mahkemeye vermemektedir. Fakat mahkeme söz konusu whatsapp mesajlarının olduğu telefonu ilgili brime göndererek, whatsapp mesajlarına ulaşım sağlayabilir. Telefonun ilgili brime gönderilmesi her dosya da yapılmaz.
Kaynakça
3 https://sozluk.adalet.gov.tr
4 https://tr.wikipedia.org/wiki/
5 https://tr.wikipedia.org/wiki/
